Treasurer in de zorg, wees voorbereid op onzekere corona impact!

Om u hierbij te helpen, belichten we in dit artikel een aantal belangrijke trends die de treasury van zorginstellingen in 2020 raken, alsmede de acties die hieruit voortvloeien. Een groot deel van deze acties kunnen zelfs opgepakt worden terwijl u vanuit huis werkt. Kortom, geen redenen om niet snel te starten!

1. Externe en economische ontwikkelingen

De onzekere impact van corona

Door de snelle verspreiding van het coronavirus is de druk op de zorg in de afgelopen weken sterk toegenomen. Hierdoor is ook de reguliere bedrijfsvoering van veel zorginstellingen ontregeld. Het virus heeft nu dus al een grote invloed op zorginstellingen. Het is echter nog de vraag wat de precieze impact over heel 2020 zal zijn. Wanneer kunnen we de reguliere activiteiten weer oppakken? Hoe groot is de terugval in inkomsten? En wat is het effect van de opschaling in personeel?

Personeelstekort

De zorgsector is relatief ongevoelig voor mondiale ontwikkelingen. Des te gevoeliger is deze sector voor binnenlandse ontwikkelingen. Zo kampt de sector al geruime tijd met personeelskrapte en is er op de korte termijn geen zicht op verbetering. De krapte heeft onder andere geleid tot een CAO-verhoging die niet volledig wordt vergoed in de tarieven en verhoogde PNIL-kosten. Ook kan het er toe leiden dat er minder productie kan worden gedraaid.

Stijgende bouwkosten

Een stijging in de bouwkosten is op zich niet opmerkelijk. Meestal zijn deze stijgingen terug te leiden tot inflatie. In de afgelopen 2 tot 3 jaar zijn de bouwkosten in Nederland echter harder gestegen dan op basis van indexering werd verwacht. Deze flinke stijging raakt ook projecten in de zorgsector en niet iedereen is hier op voorbereid. Door de verhoogde bouwkosten komen geplande bouwtrajecten, met name in de caresector, in het gedrang of dreigen achterop te raken. Ook in 2020 kunnen de effecten hiervan nog merkbaar zijn.

Zorgtransitie zet door

Tot slot is er een trend gaande die zich in de komende jaren door zal zetten: de beoogde transitie van patiënten van ziekenhuizen naar de eerstelijnssector. Voor veel zorginstellingen betekent deze transitie een verandering in de zorgvraag. In de ouderenzorg zal de verpleeghuiszorg steeds intensiever worden en zal de thuiszorg verder moeten groeien. Daarentegen krijgen ziekenhuizen steeds meer te maken krijgen met complexere zorgvraagstukken, met een verzwaring van werkzaamheden tot gevolg. Daarnaast kan het leiden tot nieuwe investeringsvraagstukken, de noodzaak tot nieuw personeel dan wel het aanbieden van aanvullende opleidingen, en/of behoefte aan nieuwe apparatuur. Het is immers de vraag in hoeverre het huidige personeel, het vastgoed en de apparatuur geschikt zijn om te kunnen voldoen aan deze toekomstige zorgvraag.

2. Veranderingen in het financieringslandschap

Op zoek naar alternatieve financiering

Als gevolg van de coronacrisis zijn de banken druk met het blussen van branden bij bestaande relaties. Nieuwe financieringen voor investeringen hebben hierdoor lagere prioriteit. Dit raakt met name zorginstellingen die wel door willen en kunnen gaan met hun investeringskalender. Het is maar de vraag of deze financieringsbehoefte dit jaar door de banken ingevuld kan worden.

Om minder afhankelijk te worden van deze traditionele financiering wordt alternatieve financiering de komende jaren belangrijker. Denk bijvoorbeeld aan financiering door de Europese Investeringsbank of door beleggers. Met name voor financiering door beleggers is het verkrijgen van een rating van belang. Een rating kan daarnaast andere voordelen opleveren, waaronder het verlagen van het tarief van een bestaand bankarrangement. Maar ook voor uitstraling naar externe stakeholders kan het positief zijn.

Daarnaast kunnen leaseconstructies, ook wel MES (Managed Equipment Services)-contracten, een interessant alternatief zijn voor het financieren van medische apparatuur. Bij MES-constructies worden full service contracten met de leverancier overeengekomen, waarbij ook de aanschaf en dus de financiering voor rekening komt van de leverancier.

Toenemende aandacht voor groen

De internationale aandacht voor duurzaamheid laat de zorgsector in Nederland ook niet onberoerd. Als uitvloeisel van de Green Deal van de Europese Unie hebben inmiddels meer dan 200 instellingen in ons land de Green Deal Duurzame Zorg ondertekend. Hierbij staan de volgende afspraken centraal:

• CO2-uitstoot terugdringen met 49% in 2030
• Circulair en maatschappelijk verantwoord inkopen
• Minder medicijnresten in het drinkwater
• Gezonde werk- en leefomgeving voor zorgpersoneel en patiënten

Groene financiering staat ook bij de banken hoog op de agenda. Voor de debiteur kan het een rentevoordeel van al snel ca. 0,5% geven. Om in aanmerking te komen voor deze financieringsvorm moet er gefinancierd worden in projecten die volgens de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) daarvoor in aanmerking komen. De RVO geeft in zo’n geval een ‘groenverklaring’ af. Categorieën van investeringen waarin de zorgsector groen kan investeren, zijn niet alleen investeringen in duurzame energie (zonnepanelen, aardwarmte, warmte-/koudeopslag en windenergie) – ook duurzaam bouwen in brede zin komt in aanmerking. De investeringen dienen in dat geval zeer duurzaam en buitengewoon energiezuinig te zijn.

Nieuwe convenanten

Intussen is er al enige tijd sprake van veranderingen op het vlak van convenanten in financieringsovereenkomsten. Zo is er, naast de welbekende DSCR, solvabiliteit, net debt/EBITDA en loan to value, in de afgelopen 24 maanden een nieuw convenant opgekomen: de absolute, minimale EBITDA. Ook in 2020 verwacht Zanders dat zorginstellingen in de contracten steeds vaker een minimale EBITDA-eis zullen zien.

Voorts zien we ook dat de oude Clubdealcontracten aan verandering onderhevig zijn. In toenemende mate worden condities bilateraal afgesproken, waardoor niet meer alleen de tarieven van de duurste aanbieder op de hele financiering bepalend zijn. In plaats daarvan wordt er met gemiddelden gewerkt of worden er binnen de clubdeal verschillende tarieven per financier toegepast.

Negatieve rente

Ook in 2020 zullen we waarschijnlijk nog te maken hebben met de lage rentes op de geld- en kapitaalmarkt. Waar de lage kapitaalmarktrente mogelijkheden kan creëren op vlak van financiering, drukt de negatieve spaarrente voor veel zorginstellingen zwaar op de exploitatie.

3. Veranderingen in regelgeving: IBOR en stikstof

IBOR is jarenlang het benchmarkpercentage geweest om financiële instrumenten mee te prijzen, denk aan rekening-courant faciliteiten, roll-over leningen, kasgeld etc. In 2019 is aangekondigd dat de IBOR echter vervangen zal worden door de nieuwe benchmark rate (In Europa is dit de Euro Short-Term Rate, afgekort ESTER). Deze transitie zal in de komende jaren vorm krijgen. Treasurers in de publieke sector zullen zich moeten voorbereiden op de uitdagingen die voortvloeien uit de overgang van IBOR naar ESTER. In hoeverre staat uw organisatie bloot aan IBOR en de hervormingen?

De regels rond emissie van luchtverontreinigende stoffen zijn daarnaast flink aangescherpt in het afgelopen jaar. Het effect hiervan is vooral te merken bij bouwprojecten. Het zogenoemde stikstofdossier kan ook bij zorginstellingen leiden tot ernstige vertragingen of zelfs afstel van voorgenomen investeringen.

4. ICT / Technologie

De technologie zal in de zorgsector een veel grotere rol gaan spelen. Dit kan versneld worden door de krapte op de arbeidsmarkt. We verwachten dan ook toenemende investeringen in ICT. Het Elektronisch Patiëntendossier (EPD) bij ziekenhuizen en domotica in de caresector zijn daar goede voorbeelden van. Maar ook het efficiënter behandelen van patiënten zal gebeuren via technologische toepassingen (apps).

Vragen? Neem contact op met Rob van Heesch of Pauline Rademakers via +31 35 692 89 89.